SEJARAH GENDHING LADRANG
SEJARAH
GENDHING LADRANG
Oleh Dr Purwadi, M.Hum.
Ketua Lembaga Olah Kajian Nusantara LOKANTARA.
Hp. 087864404347
1. Ladrang Asmarandana, laras slendro
Gendhing menika wonten pagelaran wayang purwa nami wigatos sanget. Para wiyaga lan waranggana prayogi sinau kanthi premati. Kanthi mekaten swasana caking pakeliran saget langkung gumreget. Kangge nabuhi srambahan adegan kaputren ingkang prenes lan sigrak. Wonten ing pasisiran asring dipun sambut kangge nabuhi adegan kenyapuri ing sabibaripun jejer kapisan, mawi wirama lancaran utawi kakibaraken, kangge beksanipun para putri tuwin sapanunggalanipun, sirepan janturan wonten ing cengkok A. Cak-cakaning pakeliran ingkang jumbuh kaliyan wirama gendhing kala wau, saestu mimbuhi regenging swasana.
Ladrang Asmarandhana bisa digunakan untuk mengiringi tari golek dan gambyong. Syair-syairnya mudah untuk dihafalkan. Suasana gumyak, ayem dan meriah. Suasana romantis disajikan dalam bentuk estetis.
Buka: . 3 . 2 . 3 . 2 3 1 3 2 . 1 2
A 2 1 2 6 2 1 2 3 Ganda arum cahyane angenguwung
B 5 3 2 1 3 2 3 1 cundhuk sekar menur karo sekr melathi
C 6 3 2 1 3 2 1 6 bergas kaya pinulas pindha golek kencana
D 5 3 2 1 3 2 1 tembene kang amulat temah lara asmara
Ciblon
A. . 2 . 1 . 2 . . 2 . 1 1 2 3
B 6 1 3 2 5 3 2 1 3 5 3 2 5 3 2 1
C 3 6 3 2 5 3 2 1 3 5 3 2 3 1 2 6
D 5 3 5 3 6 5 2 1 3 5 3 2 3 1 2 6
Anjasmara ari mami
Mas mirah kulaka warta
Dasihmu tan wurung layon
Aneng kutha Prabalingga
Prang tandhing lan Wuru Bhisma
Kariyamukti wong Ayu
Pun Kakang pamit palastra
Wus bejane awak mami
Tan tulus pangestuning tyas
Dhasar gembeng wong acingeng
Aja gawe wirang Bisma
Mara age patenana
Eman-eman dhuh Wong Bagus
Yen mengko nganti palastra
Iba dukaning narpati
Ratu ayu Majalengka
Yen sira nemahi layon
Mbenjang yen ingsun kepanggya
Paran matur manira
Mesthine ingsun katempuh
Mangka pepulihing duka.
Sira sun anggep pangarih
Murih careming asmara
Mariya nggonku wirage
Prabu kenya nuli prapta
Nusul nggoningsun nendra
Sun kudang aneng jinem rum
Sung rungrum amanuhara.
2. Ladrang Ayun-Ayun, laras pelog
Ladrang Ayun-ayun bisa digunakan untuk mengiringi tari golek dan tari gambyong. Suasananya segar, gumyak dan gembira.
Buka 6 6 5 3 2 1 1 2 3 2 1 5 6 1 6
A 2 3 2 1 3 5 3 2
B 5 3 2 1 3 5 3 2
C 6 3 5 6 2 1 6 5
D 3 6 3 2 5 3 5 6
Ciblon
A 3 6 3 6 2 3 2 1 6 1 2 3 6 5 3 2
B 6 2 5 3 2 3 2 1 6 1 2 3 6 5 3 2
C 6 2 5 3 1 2 1 6 2 3 2 1 6 5 4 5
D 6 3 5 6 3 5 3 2 5 3 1 6 2 1 2 6
Cakepan:
Irama I
Ayun-ayun gobyog gawe gumun, Tekun sarwa rukun
Akeh kang kayungyun, Dadi srana iku mrih rahayu
Nyawiji ing panemu condhonge kalbu
Tulus rumangsang ayun ayun, Sarwa sarwi samar ayun ayun
Kang kadhung emeng ayun ayun, Tundhane nalangsa ayun ayun
Tansah ngayun-ayun
Kayungyun temah nandhang wulangun, Marmane nyata mendah baya
Tansah besus tansah hangadi sarira hangadi busana
Karana hamung sira pindha mustika, Esemu nimas maweh welas
Asih murih aja anandhang kaswasih,
Mara age prayogane, Tumuli gambuh rasane
Kang ana tambuhana, Kang ora ana takokna,
Mrih condhonging kalbu, mrih aja rengu
Muga-muga adoh ing panyendhu, Bang-bang wetan soroting surya
Ing wanci bangun tan kendhat angayun-ayun
Tafsir dan makna :
Ladrang ayun-ayun ini terkenal sekali di lingkungan masyarakat Jawa. memiliki makna yang indah romantis. Terdiri dari irama wantah dan irama ciblon. Ladrang ayun-ayun laras pelog ini kerap digunakan juga untuk mengiringi tari golek ayun-ayun dan golek ayun-ayun. Kadhang pula disertai dengan cakepan yang berisi tentan gpitutur luhur dengan sajian yang halus, manis estetis.
3. Ladrang Clunthang, laras slendro
Gendhing menika wonten pagelaran wayang purwa nami wigatos sanget. Para wiyaga lan waranggana prayogi sinau kanthi premati. Kanthi mekaten swasana caking pakeliran saget langkung gumreget. Kangge nabuhi lampahing bambang utawi satriya ngambah wana ngajengaken prang sekar. Lampah-lampah ing panganggenipun kados ketawang subakastawa. Cak-cakaning pakeliran ingkang jumbuh kaliyan wirama gendhing kala wau, saestu mimbuhi regenging swasana.
Ladrang Clunthang, Sl. Pt. 9
Buka: 5 5 5 6 6 5 2 2 2 3 2 1 1 2 1
A. .5 . 6 . 2 . 1 . 5 . 6 . 5 . 6
. 5 . 6 . 3 . 5 . 2 . 1 . 6 . 5
B. . . 6 . 3 . 5 . . 6 . 3 . 5
. . 6 . 3 . 5 . 2 . 3 . 2 . 1
Cakepan:
Tindake sang pekik
mandhap saking gunung
anganthi repat panakawan catur
ingkang nembe mulat
ngira dewa ndharat
geter petrek-petrek
pra endhang swarane
anjawat angawe-awe ngujiwat
solahe mrih dadya sengseme
Dhuh Raden sang abagus
mugi keparenga pinarak
wisma kula amethik sekar melathi
arum amrih wangi
kagema cundhuk sesumping
sangsangan amimbuhi
mencorong cahya ndika Raden
Wauta sang kusuma
laju tindakira
tan kengguh mring pra endhang
lir madu ature yekti
awit anuhoni
sabdane Sang Mahamuni
tan nedya kendel lamun
sadurunge purna jatine
Nglangkungi dhusun-dhusun
busekan pra janma
geng alit anyabawa
ngungun citrane sang pekik
rame sung sesanti
narka sangya maru bumi
tan kendhat ngobong dupa
pamrihe agung rejekine
4. Ladrang Kalongking
Ladrang Kalongking cocok untuk mengiringi adegan naik kuda atau kapalan. Suasana tercipta meriah dan lincah. Selincah hewan kelelawar yang sedang mencari makanan.
BK. . 2 3 5 3 6 5 3 6 6 1 2 3 2 1 6
A. . 5 6 . 3 3 5 6 .5 6 . 2 1 2 3
. 2 3 5 3 6 5 3 6 6 1 2 5 3 5 6
Bawa :
Aja kleru ge batangan cangkrimanku
gumandul ing epang
yen mabur ing wanci bengi
pelem sawo pelem sawo
kemampo kena ing candra
Ciet ciet lawa kalong rame-rame
Kleper kleper ngendi akeh woh-wohane
Rebut ngarep cukat ceket panyidrane
Nganti lena kasrimpet mlebu jaringe
Prag kethoprag kuda-kuda nyongklang mbandhang
lanjong mimis lumajar tan numpak siti,
Grinting rata miwah krincinging kendali
Kateteg pendyah gupala tambur suling
5. Ladrang Nuswantoro, Pl. 6
Ladrang Nuswantoro berguna untuk membentuk rasa nasionalisme atau kebangsaan. Cinta tanah air dan bangsa supaya negeri kita tambah kokoh.
Buka 7 6 5 6 3 5 3 1 3 5 1 6 5 5 5 5
A. 6 5 1 6 2 1 6 5
6 5 1 6 2 1 6 5
7 6 5 6 3 5 3 2
3 5 1 6 2 1 6 5
B. 1 6 3 5 2 1 2 6 3 2 3 1 5 6 3 5
1 6 3 5 2 1 2 6 3 2 3 1 5 6 3 5
6 7 5 6 1 5 1 6 2 3 6 5 2 3 1 2
5 3 6 5 2 1 2 6 3 2 2 1 5 6 3 5
Wus mestine ca pantesi padha
Angrungkebi ca laku darma
Bekti sungkem mring nusa bangsa
Nunggal cipta nunggal sedya
Wong sa nagara.
We lha mega mendhung temiyung
Mugi-mugi antuka pepadang
Ing nusantara kalis rubeda
Kang mardi kengrat tulus tata raharja
Ing nusantara wus kasub
Kasusra ngideri bumi
Panjang punjung tasik arga
Gemah ripah lah jinawi
Karta tata raharja, tuhu tan anggungkuli
Panjang dawa werdinipun
Punjung luhuring nagari
Pasir ywa iku samodra
Wukir gunung amastani
Pasir amengku landaran
Wukir angung kuraken ardi
Nengenaken benawi gung
Amungkur ken sabin-sabin
Tumibeng lahku jer wurya
Tulus pametune bumi
Jinawi iku pranyata
Mirah sandang pangan yekti.
6. Ladrang Pangkur, laras slendro
Gendhing menika wonten pagelaran wayang purwa nami wigatos sanget. Para wiyaga lan waranggana prayogi sinau kanthi premati. Kanthi mekaten swasana caking pakeliran saget langkung gumreget. Kangge nabuhi srambahan adegan keputren. Ing cengkok I, punika saged kadamel ompak, kaungelaken kaping wongsal-wangsul, sirepan janturan wonten ing cengkok A lan B, suwukipun wonten ing cengkok A. Cak-cakaning pakeliran ingkang jumbuh kaliyan wirama gendhing kala wau, saestu mimbuhi regenging swasana.
Ladrang Pangkur, Sl. Pt. Manyura
Buka: 3 2 3 2 3 1 3 2 . 1 2
Lancaran:
A 3 2 3 1 3 2 1
B 1 3 2 5 3 2 1
C 3 5 3 2 6 5 3 2
D 5 3 2 1 3 2 1
Ciblon:
A . . . . . 3 5 6 5 6
B . . 5 2 2 1 3 2 6 5 6 5 3
C . . 3 5 6 5 6 3 5 6 6 5 3 2
D 6 3 2 6 3 2 1 . 3 . 2 . 1 .
Cakepan A:
Pangkur wirama lamba
Gala-gala cakrike slendro pathet manyura
Uga dadi sarana manunggal lahir trusing batin
Jumangkah tanpa mundur patut lan tangguh
Cakepan B:
Mingkar mingkuring angkara,
Akarana karenan Mardi siwi,
Sinawung resmining kidung.
Sinuba sinukarta,
Mrih ketarta pakartining ngelmu luhung
Kang tumrap ing tanah Jawa,
Agama ageming aji.
Jinejer neng Wedhatama
Mrih tan kemba kembenganing pambudi
Mangka nadyan tuwa pikun.
Yen tan mikani rasa,
Yekti sepi asepa lir sepah samun,
Samangsane pasamuan gonyak ganyuk nglilingsemi.
Nggugu karsane priyangga,
Nora ngganggo peparah lamun angling,
Lumuh ingaran balilu,
Uger guru aleman,
Nanging janma ingkang wus
Waspadeng semu
Sinamun ing samudana,
Sesadon ingadu manis.
Si pengung nora nglegawa,
Sangsayarda denira cacariwis,
Ngandhar-andhar angendhukur,
Kandhane nora kaprah,
Saya elok alangka longkanganipun,
Si wasis waskitha ngalah,
Ngalingi marang si pingging.
7. Ladrang Pucung, laras Slendro
Ladrang Pucung cocok untuk suasana santai, tenang dan suka gembira. Kesempatan untuk menyampaikan pesan luhur. Pendengar pun menjadi senang. Misal dengan mengutip ajaran Serat Wedhatama.
Buka: 6 1 2 3 2 2 1 6 2 3 1 2
A . 1 3 2 6 1 2 3
B 6 5 6 1 6 5 2 3
C 2 3 2 1 3 2 1 6
D 2 1 2 3 6 5 3 2
Ngelmu iku kelakone kanthi laku
Lekase lawan kas
Tegese kas nyantosani
Setya budya pangekese dur angkara.
Angkara gung neng angga anggung gumulung,
Gegolonganira,
Triloka lekere kongsi,
Yen den umbar ambabar dadi rubeda.
Beda lamun kang wus sungsem reh ngasamun,
Semune ngaksama,
Sasamane bangsa sisip,
Saewa sareh saking Mardi martatama.
Taman limut durgameng tyas kang weh limput,
Kerem ing karamat,
Karana karoban ing sih,
Sihing sukma ngrebda saardi gengira.
Yeku patut tinulad tulad tinurut,
Sapituduhira
aja kaya jaman mangkin,
Keh pra mudha mudhi dhiri rapal makna.
Durung pecus kesusu kaselak besus,
Apal marang rapal
kaya murid tanpa pirit,
Pendhak pendhak angendhak gunaning janma.
Nora weruh rosing rasa kang rinuwuh,
Lumeketing angga,
Anggere padha marsudi,
Kana kene kaanane nora beda.
Uger lugu den ta mrih pralebdeng kalbu,
Yen kabul kabuka,
Ing drajat kajating urip,
Kaya kang wus winahya sekar srinata.
Basa ngelmu mupakate lan panemu,
Pasahe lan tapa,
Yen satriya tanah Jawi,
Kuna kuna kang ginilut tripakara.
Lila lamun kelangan nora gegetun,
Trima yen ketaman,
Sakserik sameng dumadi,
Tri legawa nalangsa srah ing Bathara,
8. Ladrang Slamet, laras slendro
Gendhing menika wonten pagelaran wayang purwa nami wigatos sanget. Para wiyaga lan waranggana prayogi sinau kanthi premati. Kanthi mekaten swasana caking pakeliran saget langkung gumreget. Kangge srambahan nabuhi adegan ratu ingkang ruruh, sareh tuwin sapanunggalanipun. Ing cengkok A saged kaungelaken wongsal-wangsul, sirepan janturan wonten ing cengkok B, suwukipun wonten ing sadengah-sadengah gong. Cak-cakaning pakeliran ingkang jumbuh kaliyan wirama gendhing kala wau, saestu mimbuhi regenging swasana.
Buka: . 1 3 2 1 2 3 1 1 3 2 . 1 2
A. 2 1 2 3 2 1 2 3 3 . . 6 5 3 2
5 6 5 3 2 1 2 2 1 2 3 2 1 2
B. . . 6 . 5 6 3 5 6 6 5 3 2
6 6 . . 5 11 6 3 2 .1 2
Salisir
Parabe Sang Marabangun
Sepat domba kali Oya
Aja dolan lan wong priya
Gorameh nora prasaja.
Garwa sang Sindura prabu
Wicara mawa karana
Aja dolan lan wanita
Tan nyata asring katerka.
Sembung langu mungging gunung
Kunir wisma kembang rekta
Aja nggugu ujarira
Wong lanang sok asring cidra.
Gentha geng kang mungging panggung
Jawata pindha Harjuna
Jaman mengko kawruhana
Wong wadon keh ngamandaka.
Kramane suwaleng kayun
Ayam kuncung sabeng wana
Padune cuwa ing karsa
Wuwuse tan merak driya.
Burat pada perkutut gung
Sujanma misayeng mina
Mbok iku den langgatana
Dhokohe asor wong njala.
Gatrane kang kembang randhu
Wogan alit tumbal wisma
Kemaruk nekani karsa
Tan kena menging sadhela.
9. Ladrang Sumyar, Pl. br
Ladrang Sumyar bersifat gumyak, sigrak dan ramah. Cocok untuk mengiringi adegan yang bergembira ria.
Buka 3 3 2 7 6 7 6 7 3 2 2 2 2
A. 7 3 7 2 7 3 7 2
7 3 7 2 5 6 5 3
5 7 5 6 5 2 5 7
3 5 7 6 7 3 7 2
B. 7 6 7 3 7 6 7 2 7 6 7 3 7 6 7 2
7 6 7 3 7 6 7 2 5 . 5 6 7 5 2 3
5 . 5 7 5 . 5 6 7 7 3 2 5 3 2 7
3 3 6 5 2 7 5 6 7 6 7 3 7 6 7 2
10. Ladrang Wahyu, laras slendro
Ladrang Wahyu berisi pitutur luhur. Cocok untuk mengiringi adegan kepemudaan. Mumpung masih muda sebaiknya rajin belajar.
Buka 3 5 3 2 1 1 3 3 . 6 5 3
A. 5 2 5 3 5 2 5 3
B. 6 5 6 3 6 5 6 1
C. 6 3 2 1 3 5 3 2
D. 3 1 2 3 5 6 5 3
Pra taruna angudia
saniskara sanguning dumadi
marsudi ing kawruh kang akeh gunane
bisane sembada tlatenana
mangga samya mbudi daya
anggayuh makmur bangsa lan negara
rencanane kluwarga kang mulya
aweh balewisma inggal tumata
tansah tekun lan taberi
tanpa wigih rengga dayane
ing gawe sepi ing pamrih
dasare nggayuh lan tuwajuh
11. Ladrang Wilujeng, laras pelog
Ladrang Wilujeng untuk mengiringi pahargyan dalam sebuah acara. Tamu diberi ucapan selamat datang. Lagunya tenang dan penuh dengan kehormatan.
Buka: . 7 3 2 6 7 2 3 7 7 3 2 . 7 5 6
A. 2 7 2 3 2 7 5 6 3 3 . . 6 5 3 2
5 6 5 3 2 7 5 6 2 7 2 3 2 7 5 6
Ngelik:
B. . . 6 . 7 5 7 6 3 5 6 7 6 5 2 3
6 6 . . 7 6 7 6 7 7 3 2 . 7 5 6
12. Ladrang Wahyu
Pra taruna angudiya
saniskara sangune sagung dumadi
marsudi ing kawruh kang akeh gunane
bisane sembada tlatenana
Sing taberi lan nastiti
solah bawa gotong royong nyambut gawe
ngupaya ing urip piguna ing tembe
nindakna sabarang tandang karya
Mbudidaya kehing sedya
linambaran tekat kuwat bakuh kukuh
gegayuhan luhur gagasan kamulyan
pamrihe panjangkah kaleksanan.


Komentar
Posting Komentar